De overeenkomsten tussen onze menselijke samenlevingen en mierenkolonies zijn groot. Wat vertellen deze gemeenschappelijke kenmerken ons over onszelf?
De menselijke bevolking groeit met zo’n duizelingwekkende snelheid, dat we onszelf steeds meer organiseren als een grote mierenkolonie. Nieuw onderzoek laat zien dat we nu meer gemeen hebben met sommige miersoorten dan met onze naaste verwanten in het dierenrijk.
Het onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Behavioral Ecology, wijst erop dat zowel mensen als mieren (en termieten) in een maatschappij leven die kan bestaan uit meer dan een miljoen leden.
Mark Moffett, auteur van het onderzoek, vertelde Discovery News:
“As a result, modern humans have more in common with some ants than we do with our closest relatives the chimpanzees. With a maximum size of about 100, no chimpanzee group has to deal with issues of public health, infrastructure, distribution of goods and services, market economies, mass transit problems, assembly lines and complex teamwork, agriculture and animal domestication, warfare and slavery. Ants have developed behaviors addressing all of these problems.”
Moffett is als onderzoeker verbonden aan het National Museum of Natural History van de Smithsonian Institution. Hij geeft aan dat alleen mensen en mieren regelrechte oorlogsvoering hebben ontwikkeld.
Moffett analyseert miersamenlevingen, en in het bijzonder die van de Argentijnse mier. Deze mier heeft kolonies die honderden kilometers ver strekken. Eén kolonie omvat meer dan duizend kilometer van San Francisco tot de Mexicaanse grens in Californië en heeft een bevolkingsaantal van waarschijnlijk in de triljoenen. Er bestaat een nog grotere kolonie in Europa. De Argentijnse mieren hebben ook superkolonies in Australië, Nieuw-Zeeland, en steeds groter regio’s van Hawaii en Japan.
Wat een dergelijke omvang en groei mogelijk maakt voor een samenleving, is dat het lidmaatschap ook anoniem kan zijn, legt Moffett uit. Leden zijn niet verplicht om elkaar te onderscheiden als individu om als groep verenigd te blijven. Samenlevingen worden in plaats daarvan gebonden door signalen van gemeenschappelijke identiteit. Voor mieren zijn die signalen grotendeels gebonden aan feromonen.
Mensen geven ook feromonen af, maar wij binden op andere unieke manieren. Moffett verklaart:
“Societies require a nationalistic or patriotic kind of bonding, the sort that soldiers die for. The cues humans have used since prehistory to form these groups have included language, rituals and other ethnic traits, though a transformation in recent generations from mostly nationalist (ethnically homogenous) societies to multi-ethnic societies has required increasing dependence on abstract symbols.”
Anoniem lidmaatschap houdt in dat zowel mens- als miersamenlevingen zo groot kunnen groeien als de milieuomstandigheden toelaten, hoewel sommige onderzoekers suggereren dat een ultragrote maatschappij kan imploderen.
David Queller en Joan Strassmann van de Washington University in St. Louis voorspellen bijvoorbeeld dat een samenleving zal instorten wanneer individuen in het midden van een grote groep van miljarden of biljoenen niet meer in contact staan met andere samenlevingen van hun soort. Zij stellen dat dit kan leiden tot geleidelijk sociaal verval. Het zou echter waarschijnlijk eeuwen duren voordat dit gebeurt.
Eén kenmerk scheidt de Argentijnse miersamenlevingen van onze menselijke: mierenkolonies lijken nooit te kruisen. Dit vereist een constante strijd op de grens van concurrerende superkolonies. Op deze gebieden worden koninginnen en mannetjes van de andere partij gedood. Elke Argentijnse mierenkolonie volgt vervolgens zijn eigen evolutionaire pad, aldus Moffett, en gedraagt zich als een eigen, specifieke soort.
Laurent Keller is expert op gebeid van Argentijnse mieren. Ze werkt op het Afdeling Ecologie en Evolutie aan de universiteit van Lausanne. Volgens Keller klinkt het verhaal van Moffett aannemelijk.
Moffett, auteur van het boek “Adventures Among Ants“, vervolgt zijn onderzoek naar deze dichtbevolkte, sociale insecten, die misschien wel behoren tot de meest succesvolle organismen op onze planeet.
Bron ©PiepVandaag.nl Isabelle van Oostendorp
