Tot nu toe werd het fluiten van zangvogels vooral geassocieerd met concurrerend gedrag en de zoektocht naar een partner. Bovendien werden mannetjes gezien als de actievere zangers. Vrouwtjes zouden vooral ‘lui’ zijn met betrekking tot zingen. Deze aannames golden ook voor een van de meest prominente zangvogels: de pimpelmees. Maar vrouwelijke pimpelmezen, net als mannetjes, hebben een verscheidenheid aan vocale patronen, die verdergaan dan alleen het zoeken van verkering of de wedstrijd om het territorium. Ze blijken ook te zingen als er gevaar dreigt.
Herbert Hoi en Katharina Mahr van het Konrad Lorenz Instituut voor Ethologie (gedragsbiologie) in het Oostenrijkse Klosterneuburg hebben aangetoond dat vrouwelijke pimpelmezen zingen in de aanwezigheid van een roofdier. De onderzoekers gebruikten ‘vogelverschrikkers’ van twee roofzuchtige soorten die ze bij nestkasten plaatsten in een bos bij Wenen om een reactie van de vogels uit te lokken. Onderzoeker Herbert Hoi :
“We plaatsten een namaaksperwer of een slang bij de nestkasten en analyseerden de reacties van voornamelijk de vrouwelijke pimpelmezen. We wisten al dat zangvogelmannetjes soms reageren op bedreigingen door te zingen.”
Leegroven
De onderzoekers documenteerden, samen met Carlo Seifert van de Universiteit van Zuid-Bohemen in Tsjechië, voor het eerst de geluiden van vrouwelijke zangvogels in bedreigende situaties. De zang van de vrouwelijke pimpelmezen bleek daarbij sterk overeen te komen met die van mannetjes. Beide geslachten reageerden echter alleen bij de dreiging van de roofvogel en niet bij de slang. De sperwer wordt beschouwd als een gevaar voor volwassen vogels, terwijl de slang een bedreiging vormt voor de kuikens, omdat de slang het nest zou kunnen leegroven.
Stress
Het is interessant dat de pimpelmezen reageren op de dreiging door te zingen, want je zou veronderstellen dat ze daarmee juist de aandacht op zichzelf vestigen. Onderzoeker Hoi:
“Door te zingen geven de vogels mogelijk aan dat ze de roofvogel gezien hebben en daarom alert zijn en ieder moment kunnen vluchten. Maar de zang zou ook een teken kunnen zijn van stress, ook wel een endocrinologische reactie genoemd.”
Onderlinge band
De onderzoekers waren in staat om uit te sluiten dat de vrouwtjes een noodoproep naar hun partner stuurden, want in een aantal gevallen was het mannetje tijdens de gebeurtenis aanwezig en zij zongen ook. De onderzoekers zien het gezamenlijk zingen als een manier voor het paar om de onderlinge band te versterken.
Om het zanggedrag van de vogels beter te kunnen begrijpen hebben de wetenschappers behoefte aan vervolgonderzoek. Hoi:
“Ons werk bevestigt de veronderstelling dat de pimpelmezen hun zang op meer manieren inzetten dan alleen de keuze van hun partner of om hun territorium te verdedigen. Maar er is meer onderzoek nodig om de verschillende vocalisatiepatronen beter te interpreteren.”
De volledige uitkomst van het onderzoek is hier te lezen.
Bron ©PiepVandaag.nl Bart van Riel
