De Europese bruine beer blijkt een hedendaags succesverhaal. Nadat deze al bijna op de rand van uitsterven was gedreven blijkt het tij voor te zijn gekeerd. Dit ondanks het feit dat de beren op weinig support konden rekenen nadat er in 2006 sprake was van de eerste fatale berenaanval sinds 1936.
In een drie jaar durende studie heeft men nu geprobeerd vast te stellen of er wel of geen verhoogd risico is met betrekking op conflicten tussen mensen en beren. Uit het resultaat van dit onderzoek, dat vorige week is gepubliceerd via Public Library of Science PLoS One, lijkt het erop dat het risico van een dergelijke aanval door een beer erg laag is. Wanneer wandelaars namelijk in contact komen met één van hen, blijkt het de beer te zijn die zich uit de voeten maakt.
Bruine beren worden zeer groot: mannetjes worden 170 tot 280 cm lang en 100 tot 315 kg zwaar, vrouwtjes zijn kleiner, tussen de 60 en 200 kg. Bruine beren hebben een klein staartje van 6 tot 21 centimeter en kleine, ronde oren. Over het algemeen hebben bruine beren een bruine vacht, maar het kan variëren, van lichtgelig grijs tot zwart.
Een bruine beer loopt gemiddeld 5 tot 6 km/u, maar kan 50 tot 60 km/u halen en kwam tot de 11e eeuw gewoon in het wild in Nederland voor.
Begrijpen hoe bruine beren reageren
Voor de instandhouding van de (beren)soort is het belangrijk te begrijpen hoe beren reageren op recreatieve gebruikers van de bossen zoals wandelaars. Huidige maatregelen in Zweden en Noorwegen hebben ervoor gezorgd dat de bruine beer (Ursus Arctos) zich heeft hersteld van het diepte aantal van 130 stuks in 1930 tot ongeveer 3.300 beren in Zweden en 166 beren in Noorwegen nu. Vanzelfsprekend zal er een duidelijk verhoogd risico optreden, als het gaat om menselijke interactie, wanneer het herstel van het aantal beren doorzet naar 5.000 exemplaren. Medio 1800 lag het aantal in deze regio op ongeveer hetzelfde aantal.
Het verhoogde risico is natuurlijk niet alleen te wijten aan de groei van de berenpopulatie wat immers een heel positief gegeven is, maar het heeft ook te maken met het feit dat menselijke activiteiten zich steeds meer afspelen in het traditionele gebied van de beer.
80% van de beren liepen weg van waarnemers
Het onderzoeksteam gaf aan voor hun studie gebruikt te hebben gemaakt van GPS, om zo het “verkeer” van de beren die zij benaderden te begrijpen. In de genoemde periode van drie jaar hebben de veldonderzoekers het gedrag van dertig beren onderzocht. Men is uitgegaan van de locatie van de beer als uitgangspunt en volgden vanaf daar zijn pad.
In slechts 15% van de situaties waarin zij de locatie van een beer benaderden zagen de onderzoekers ook daadwerkelijk de beer. In 5% van de gevallen hoorden zij de beren duidelijk van hen weglopen. In geen enkel geval vertoonden de beren enig agressief gedrag of voelden de onderzoekers zich bedreigd. In 80% zagen of hoorden de onderzoekers de beer niet, terwijl die zich van hen verwijderde. De onderzoekers constateerden dat de oudere beren langzamer van hen wegliepen dan de jongere beren. Ook stelden zij vast dat de beren vertragend van de onderzoekers wegliepen tijdens het bessenseizoen maar eerder verdwenen als bessen niet aanwezig waren of al waren geplukt.
Scandinavische bruine beren zijn timide
De onderzoekers, Gro Kvelprud Moen¹, Ole-Gunnar Støen¹², Veronica Sahlén¹, en Jon E. Swenson¹³, hopen dat de nieuwe studie zal bijdragen aan het wegnemen van de vrees dat beren gevaarlijk zijn. De nieuwe studie bevestigt dat Scandinavische bruine beren veel minder agressief zijn dan hun Noord-Amerikaanse of Russische tegenhangers en dat de beren liever gewoonweg agressie vermijden door weg te lopen, van mensen althans.
Scandinavische beren staan erom bekend niet in de buurt te komen van boswegen en plaatsen waar gestekt wordt. Ook blijven deze beren liever weg van recreatieve en toeristische locaties en lodges. Het is zelfs zo dat de beren zich verplaatsen vanaf locaties waar bosbouw plaatsvindt. Kortom, de bruine beer in Europa is over het algemeen timide en alleen agressief als zij gewond zijn of jongen hebben en zich bedreigd voelen.
Nu maar hopen dat de mens ze wel hun eigen leefgebied gunt.
1 Department of Ecology and Natural Resource Management, Norwegian University of Life Sciences, A°s, Norway,
2 Department of Wildlife, Fish and Environmental Studies, Swedish University of Agricultural Sciences, Umea°, Sweden,
3 Norwegian Institute for Nature Research, Trondheim, Norway
Bron ©PiepVandaag Anthony Snitker
