Staatssecretaris Dijksma gaat geen importverbod instellen op foie gras, ondanks dat zij “geen voorstander is van de gepraktiseerde wijze van dwangvoedering van eenden”. Dit heeft zij Wakker Dier en de Tweede Kamer medegedeeld. Ze legt daarmee het verzoek van Wakker Dier naast zich neer.

Foie gras

Wakker Dier is teleurgesteld in dit besluit en verwijt het kabinet een gebrek aan lef. Afgelopen december betoogde Wakker Dier in een uitgebreide juridische analyse dat er wel degelijk een importverbod voor foie gras mogelijk is, ondanks het uitgangspunt van vrije handel binnen de EU. Dit importverbod is in dit geval mogelijk vanwege het feit dat productielanden als Frankrijk al 15 jaar lang de dierenwelzijnswetten overtreden en de Europese Commissie hiertegen niet optreedt. Dijksma gaat hier amper op in.

“Het grote Frankrijk mag kennelijk gewoon afspraken en regels negeren, niemand lijkt ertegen op te durven treden. Met een importverbod had het kabinet een stevig signaal kunnen afgeven en een diervriendelijker bestaan voor miljoenen eenden en ganzen kunnen bewerkstelligen. We hadden dit kabinet om lef gevraagd, maar krijgen een laffe reactie terug.”

Wakker Dier zal nu via andere landen de illegale productie van foie gras door Frankrijk aan de kaak gaan stellen.

Ontwikkelingen rond de productie van foie gras

Al in 1998 concludeerden wetenschappers in opdracht van de Europese Commissie dat bij de productie van foie gras zowel de dwangvoedering als de kooien voor de eenden ernstig dierenleed veroorzaken en daarom in strijd zijn met de Europese dierenwelzijns-richtlijn 58/98. Er kwamen aanbevelingen om tot verbetering te komen. Zo zou er onderzoek gedaan moeten worden naar alternatieven voor de gebruikelijke dwangvoedering. Daarnaast moesten de kooien – waarin eenden vrijwel vastgeklemd zitten – uiterlijk in 2005 worden vervangen door groepshuisvesting. Het vereiste onderzoek is echter nooit gedaan en met de vervanging van de kooien is nog amper gestart. 15 jaar na het vernietigende rapport van de wetenschappers en de invoering van de welzijnsnormen, is de situatie niet noemenswaardig verbeterd en slijten nog steeds miljoenen eenden in Frankrijk de laatste weken van hun leven in kooien om meermaals per dag een dwangvoedering te ondergaan. Frankrijk heeft zich sindsdien zelfs juridisch verder ingegraven ter verdediging van ‘haar’ foie-grasproductie: dwangvoedering werd wettelijk verplicht gesteld bij de productie van foie gras en foie gras werd zelfs tot cultureel erfgoed benoemd. Het lijkt dan ook onrealistisch dat Frankrijk uit vrije wil een einde maakt aan de dwangvoedering en de kooihuisvesting. De Europese Commissie zou daarom naleving moeten afdwingen maar faalt bij de uitvoering van haar handhavingstaak.

Juridische grond importverbod

In Nederland vindt geen productie van foie gras plaats. De foie gras die in veel restaurants nog op de menukaart staat wordt geïmporteerd uit met name Frankrijk. Het kabinet heeft eerder de Europese Commissie gevraagd om een einde aan de dwangvoedering te maken. In antwoord op Kamervragen bevestigde minister Verburg in 2009 “geen voorstander van deze productiemethode” te zijn, maar dat “een nationaal importverbod voor foie gras in beginsel in strijd met het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU) en de WTO-regels” is. Uit onderzoek blijkt dat een verbod echter wel degelijk juridisch houdbaar is.
In het EU-Verdrag VwEU is in beginsel vastgelegd dat er binnen Europa een vrij verkeer van goederen is. In artikel 36 van dit verdrag is echter een uitzonderingsclausule opgenomen. Op grond van dit artikel is een nationaal invoerverbod van producten uit andere landen gerechtvaardigd uit hoofde van de gezondheid van mens of dier. Deze uitzondering is in het geval van foie gras aan de orde vanwege de uitzonderlijke situatie: de productie is al 15 jaar in strijd met de Europese richtlijn 58/98, Frankrijk lijkt geenszins van plan zich aan deze regels te gaan houden en de Europese Commissie faalt bij de uitvoering van haar handhavingstaak. In een dergelijk geval kan Nederland, in tegenstelling tot wat minister Verburg en staatssecretaris Dijksma beweren, wel degelijk import van dit in strijd met de regels geproduceerde product verbieden.

Dierenleed

Foie gras is de extreem vette lever van een eend of gans. Deze vervetting treedt op nadat meermalen per dag een zeer vette maïspap door dwangvoedering – de zogeheten gavage – aan de dieren wordt opgedrongen. Dat gebeurt door de dieren letterlijk een metalen of plastic pijp door de strot te duwen waardoor de maïspap veelal pneumatisch in enkele seconden in de maag wordt geperst. De lever kan al dat vet niet meer natuurlijk verwerken en daardoor ontstaat een 5 tot 10 keer zwaardere lever. Tijdens deze periode van dwangvoedering sterven daarom ook veel vogels voortijdig, onder meer vanwege leverfalen. Veel dieren hebben ook verwondingen aan de keel. De meeste eenden zitten tijdens de dwangvoederperiode in individuele kooien opgesloten uit gemak voor de gaveur. Hij hoeft ze dan niet steeds te vangen. Deze kooien zijn zo krap dat de eenden letterlijk hun kont niet kunnen keren.

Wakker Dier is een petitie gestart.

Persbericht Wakker Dier