De Britse zakenman en natuurbeschermer Damian Aspinall wil dat er binnen 25 jaar een eind komt aan traditionele dierentuinen, inclusief zijn eigen safariparken. Volgens hem doen dierentuinen nauwelijks iets aan het redden van bedreigde diersoorten, terwijl ze dat wel als argument hanteren voor hun bestaansrecht. In dierenparken en -tuinen zitten vooral niet bedreigde soorten ter vermaak van het publiek. De Europese dierentuinen daagden de 63-jarig Aspinall wegens deze uitlatingen voor de rechter. Volgens de branchevereniging schendt Aspinall de gedragscode, met zijn openlijke kritiek op dierentuinen.
Aspinall bezit zelf twee safariparken, die hij erfde van zijn vader. Hij groeide op tussen dieren. Zijn doel is het uitfaseren van alle dierentuinen waar dieren permanent zijn opgesloten. Volgens Aspinall staat bij traditionele dierentuinen het verdienmodel voorop. Wie meer wil leren over dieren – het zelfverklaarde educatieve doel van dierentuinen – kan volgens hem beter kijken naar een documentairereeks van David Attenborough. In een ideale wereld, zo geeft hij toe, zouden ook zijn eigen safariparken niet bestaan.
Aspinall
Aspinall voert campagne voor terugkeer van alle in gevangenschap levende dieren naar het wild. Geheel tegen de gangbare gedachte in heeft Aspinall zelf bewezen dat dit vaak heel goed werkt. Binnen 25 jaar wil Aspinall een einde aan alle dierentuinen en wildparken in Groot-Brittannië, inclusief die van hemzelf:
“We hebben als soort geen moreel recht om dieren te laten lijden, alleen maar omdat we nieuwsgierig naar ze zijn.”
In zijn eigen twee safariparken in het Engelse graafschap Kent lopen gorilla’s, leeuwen, nijlpaarden, tijgers, giraffen en olifanten vrij rond. Hij laat de terreinen dusdanig begroeien dat dieren zich kunnen schuilhouden voor het spiedende oog van de mens. Bezoekers toelaten in zijn parken ziet hij voorlopig als een noodzakelijk kwaad, om het onderhoud van de wildparken te betalen.
Fokken en uitzetten
Het voornaamste doel van de Aspinall Foundation is het fokken en verzorgen van bedreigde diersoorten, om ze uit te zetten in beschermde gebieden in Aziatische en Afrikaanse landen. Door de jaren heen heeft hij tientallen gorilla’s uitgezet in Gabon, cheeta’s in Zuid-Afrika en olifanten in Kenia. Daarvan doet het grootste deel van de dieren het goed.
.
Hoeveel dieren leven er in dierentuinen?
Wereldwijd zijn er circa 3000 dierentuinen, waarvan circa 250 in Europa. Een argument van dierentuinen voor het op deze wijze houden van dieren, is dat zij met name jongeren informeren over ‘de wonderen van de natuur’ op aarde. Chris Draper van dierenwelzijnsorganisatie Born Free:
“Televisie of internet zijn veel betere hulpmiddelen om over dieren te leren dan een dierentuin.”
Aspinall bevestigt dit:
“De programma’s van David Attenborough zijn veel leerzamer dan een dagje naar een dierentuin.”
Attenborough legt uit waarin de verschillen zitten en dat niets zwart-wit is:
“IJsberen, grote roofvogels en grote jagende zoogdieren als leeuwen, zijn niet geschikt om in dierentuinen te worden gehouden. Maar fokprogramma’s voor dieren die op de rand van uitsterven staan, zijn van ongelooflijk belang. Soorten die met behulp van in dierentuinen gefokte dieren opnieuw in het wild zijn geïntroduceerd, zijn onder meer de Europese bizon en het Przewalskipaard.”
.
Aspinall zegt daarop dat traditionele dierentuinen hoofdzakelijk bezig zijn met het behagen van de bezoeker::
“Slechts een heel klein aantal dieren die in Europese dierentuinen worden gehouden, is het onderwerp geweest van vrijlatingsprojecten. Een derde van die soorten werd niet als bedreigd beoordeeld. In plaats daarvan zijn dierentuinen vol met onbedreigde diersoorten, die daar puur zijn geplaatst om het publiek te vermaken: otters en stokstaartjes zijn veelvoorkomende voorbeelden.”
.
.
Tegenstanders van dierentuinen beweren ook dat herintroductie zeldzaam is en het houden van andere, onbedreigde wilde dieren niet rechtvaardigt. Dit punt wordt opgepakt door Sam Threadgill van Freedom for Animals, die al tientallen jaren campagne voert voor de afschaffing van dierentuinen. Samen met Born Free heeft Freedom for Animals dierentuinen in Engeland en Wales bestudeerd en geconcludeerd dat slechts 15 procent van hun dieren bedreigde diersoorten zijn. Threadgill:
“Het is een simpel feit dat de overgrote meerderheid van de dieren die in dierentuinen worden gehouden niet in gevaar zijn en er alleen maar zijn voor vermaak van het publiek.”
Freedom for Animals benadrukt hoe onnatuurlijk dierentuinen vaak zijn:
“Veel wilde dieren hebben in dierentuinen vele malen minder ruimte dan in het wild en vele dieren vertonen achter hun tralies gedragsproblemen.”
Aspinall zegt bovendien dat veel grote zoogdieren in dierentuinen ontstaan zijn uit inteelt, ziek zijn, óf de verkeerde genetische profielen hebben om opnieuw in het wild te worden geïntroduceerd. Daar zouden ze wilde populaties die al worstelen om te overleven verder kunnen verzwakken.
.
Gefokte dieren zelden vrijgelaten
In dierentuinen gefokte dieren worden zelden in het wild vrijgelaten. Dat erkent ook directeur-generaal Dominic Jermey van de Zoological Society of London, maar indirect vanuit een andere invalshoek:
“De waarheid is dat veel ‘wilde’ gebieden niet langer levensvatbare habitats zijn voor dieren. Herintroductie is bovendien veel ingewikkelder dan wordt gedacht. Veel van de meest bedreigde soorten ter wereld bevinden zich in leefgebieden die zijn aangetast door de landbouw, worden bedreigd door ziekten of zijn ingesloten in kleine gebieden, waar ze op geen enkele manier potentiële partners kunnen bereiken zonder in conflict te komen met mensen.”
Volgens Aspinall kunnen natuurbehoudsuccessen worden bereikt met belangrijke bedreigde diersoorten zonder enige inbreng van dierentuinen. Hij is van plan zijn twee dierentuinen geleidelijk leeg te maken en deze te gebruiken om grote groepen dieren als gorilla’s, neushoorns, leeuwen en andere soorten uit te zetten in beschermde reservaten in Afrika.
.
.
Aspinall wijst op het voorbeeld van de berggorilla. Hun aantal was begin jaren tachtig gedaald tot onder de 250. Tegenwoordig bedraagt het aantal gorilla’s 1000:
“Dit is in het Afrikaanse Gabon, omgeven door agressieve vernietiging van leefgebieden, burgeroorlog en stroperij – en dat allemaal zonder enige voortplanting in gevangenschap.”
.
Het cruciale punt van dit plan is dat dieren niet achter de tralies worden gehouden, maar in hun thuisland rondlopen. En in plaats dat er geld wordt uitgegeven aan dierentuinen, zouden de fondsen beter rechtstreeks naar natuurbehoud gaan. Draper:
“Uiteindelijk kunnen deze inspanningen en andere pogingen tot natuurbehoud nutteloos blijken, in een wereld die wordt uitgedaagd door klimaatverandering, verlies van leefgebieden en een groeiend aantal mensen. Het in leven houden van een handvol van de laatste ondersoorten begint op een dwaze boodschap te lijken, omdat deze kleine populatie voorbestemd is voor een eeuwig leven in gevangenschap of voor uitsterven. Geen van deze twee opties is aantrekkelijk, de schade is al aangericht.”
.
‘Arken’ voor bedreigde soorten
Deze opvatting wordt betwist door wetenschappers die betogen dat moderne dierentuinen een rol kunnen en moeten spelen als ‘arken’ voor bedreigde soorten in het wild. Dit idee wordt gesteund door primatoloog Jane Goodall, wiens baanbrekende onderzoek naar chimpansees in het wild de complexe levens onthulde van onze nauwste biologische verwanten:
“Mensen die vinden dat alle dierentuinen gesloten moeten worden, hebben niet de tijd in de natuur doorgebracht zoals ik heb gedaan. Ze hebben de bedreigingen niet gezien die het leefgebied van chimpansees vernietigen; ze begrijpen niet hoe het is om een chimpansee te zien worstelen, gewond en kreupel door een draadstrik. Maar ik wel.”
Aspinall heeft goede banden met de ‘Groene Conservatieven’, een tak van de huidige regeringspartij die wél milieu- en klimaatbescherming voorstaat. Met Boris Johnsons echtgenote Carrie pleitte Aspinall eerder voor het verbieden van aquaria.
Bronnen:
- The Guardian
- De Volksrant
- Lees ook op AnimalsToday:
.
©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg
