Ruim driekwart van de Europese hommelsoorten kan volgens een recent onderzoek bedreigd zijn in 2080. Volgens de slechtst denkbare scenario’s verliezen hommels in de komende 40-60 jaar tot 30 procent van hun huidige habitat. Het voortbestaan van Europese hommels zal volgens de onderzoekers afhangen van hoe we natuurlijke leefgebieden en klimaat op grote schaal beschermen. Het onderzoek is gepubliceerd in Nature.
Wetenschappers luiden al tientallen jaren de noodklok over de achteruitgang van bestuivers en hommels in het bijzonder. De hommel wordt beschouwd als essentieel voor de bestuiving van gewassen in de koude en gematigde gebieden van het noordelijk halfrond. Dr. Guillaume Ghisbain, hoofdauteur en natuurbeschermingsbioloog aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB):
“De populatietrends van hommels zijn de laatste decennia uitgebreid bestudeerd in Europa en hun achteruitgang is in veel verschillende landen uitgesproken. België is bijvoorbeeld een goed voorbeeld, waar een vijfde van de soorten die ooit in het land voorkwamen, volledig is verdwenen. Ik denk dat dit vandaag de dag het geval is voor veel natuurbeschermingsbiologen: we observeren de natuur nauwlettend, communiceren met collega’s over de hele wereld die bestuivers bestuderen en we komen allemaal tot convergerende conclusies – bestuivers gaan achteruit, vaak ernstiger dan eerder werd gedacht.”
Habitat vernietigd
Nu de natuurlijke habitat van hommels wordt vernietigd en de temperatuur wereldwijd stijgt, is het belangrijk om de invloed hiervan op insectenpopulaties te begrijpen en plannen te maken voor het behoud ervan. Voor het onderzoek werden observatiegegevens van 1901-1970 en 2000-2014 gebruikt. Mede-auteur en VUB-klimaatwetenschapper Wim Thiery:
“We bekeken aan de hand van 400.000 waarnemingen waar hommels vandaag nog in voldoende grote populaties voorkomen. Op basis van die data hebben we voor elk van de hommelsoorten met artificiële intelligentie een ideale biotoop gedefinieerd.”
Modellen werden ontwikkeld om toekomstvoorspellingen te geven tot 2080. Om de voorspelling kracht bij te zetten werd gewerkt met verschillende mogelijke toekomstscenario’s, gebaseerd op de mate van klimaatverandering, het gebruik van het land, de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, ontbossing en intensieve landbouw.
De Europese hommels zouden tot 30 procent van hun huidige habitat verliezen in de komende 40-60 jaar, waardoor 75 procent van de soort gevaar loopt. De wetenschappers zeiden dat ongeveer 32-76 procent van de Europese hommelsoorten die ze bestudeerden momenteel zijn geclassificeerd als ‘minst zorgwekkend’ door de International Union for Conservation of Nature (IUCN). Hommelsoorten uit arctische en alpiene omgevingen staan in Europa mogelijk op het punt van uitsterven, met een verwacht verlies van minstens 90 procent van hun territorium in dezelfde periode. Dr. Ghisbain zegt dat hij ‘diepbedroefd’ is over de bevindingen.
Toevluchtsoord voor Europese hommels
De modellen suggereren dat Scandinavië – waar het klimaat koeler is – mogelijk een toevluchtsoord kan worden voor ontheemde of bedreigde soorten. Dr. Ghisbain zei dat daar voorwaarden aan verbonden zijn:
“Om ervoor te zorgen dat deze regio in de toekomst effectief onderdak biedt aan een diverse hommelgemeenschap, is het essentieel om ervoor te zorgen dat het vrij blijft van talrijke factoren van achteruitgang waarmee geen rekening werd gehouden in onze modellen. Deze factoren zijn onder andere hittegolven, droogte en het extensieve gebruik van pesticiden. Een ander belangrijk risico is dat als veel soorten samenkomen in hetzelfde gebied, ze hun parasieten geografisch zouden kunnen concentreren, wat mogelijk gevolgen heeft voor hun gemeenschappen.”
Volgens Ghisbain is er ook geen garantie dat hommels inderdaad vanuit andere delen van Europa naar Scandinavië kunnen migreren:
“Daarom moeten we Scandinavië of andere potentiële vluchthavens niet als vanzelfsprekend beschouwen: het voortbestaan van hommels zal uiteindelijk afhangen van hoe we onze natuurlijke habitats en het klimaat op grote schaal beschermen.”
.
Slagveld
Meer dan driekwart van de hommelsoorten in Europa kan de komende decennia bedreigd worden, tenzij er plannen komen om de effecten van klimaatverandering aan te pakken, aldus de onderzoekers. Thiery:
“In het meest pessimistische scenario zien we dat de mogelijke overlevingsarealen voor hommels zich tot enkele plekken zullen beperken, vooral in Scandinavië en de Alpen. De Benelux wordt in dat scenario een slagveld. In het meest optimistische scenario, met een onmiddellijke stop van het verbranden van fossiele brandstoffen en zonder verdere ontbossing, zullen we het einde van de hommel in centraal Europa wellicht nog kunnen vermijden.”
Volgens de onderzoekers moeten verdere beschermingsmaatregelen hand in hand gaan met een streng wereldwijd beleid, waarbij het doel is menselijke invloed op de bestuivers beperken. Tegelijkertijd is aangescherpte regelgeving nodig voor landschapsbeheer op nationale en continentale schaal. Maar het onderzoek toont volgens hen bovenal de dringende noodzaak aan om de verbranding van fossiele brandstoffen zo snel mogelijk uit te faseren. Thiery:
“Dat is alleen mogelijk als we allemaal besluiten om binnen de voorwaarden van het klimaatakkoord van Parijs te blijven en dit ook daadwerkelijk te realiseren.”
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Aurora van de Loo
