Colombia heeft ’s werelds op een na grootste avocadoteelt. In 2021 heeft het land de avocado-export in slechts vijf maanden tijd bijna verdubbeld. Om deze snelle productiestijging te realiseren zet het land echter een van zijn belangrijkste ecosystemen op het spel: de páramos.
De spons van de Andes
De páramo is een neotropisch alpine ecosysteem in het Andesgebergte dat tussen de 3.200 en 5.000 meter hoog ligt. Het ecosysteem bestaat uit hoogvlakten met meren, veen en grasland, doorsneden door door gletsjers gevormde valleien en afgewisseld door begroeiing met struiken en kleine bossen. Het gebied speelt een cruciale rol spelen bij de waterproductie van Colombia. Hoewel ze slechts 1,7 procent van het grondgebied beslaan, zijn de páramos verantwoordelijk voor 85 procent van het drinkwater. De páramos wordt dan ook wel de spons van de Andes genoemd.
Ecosistemas únicos #Colombia cuenta con el 55% de los #páramos del mundo. Son sistemas biológicos ubicados por encima de los bosques andinos. El de #Sumapaz es uno de los mayores del planeta y surte de agua a #Bogotá. #EcoLatamDW pic.twitter.com/MQuGyMti2R
— DW Español (@dw_espanol) October 30, 2022
Het vermogen van de páramos om water op te vangen berust op de frailejón-plant, die via zijn vlezige, harige bladeren vocht uit de lucht opvangt en dit via zijn stam in de grond stuurt. De grond zelf werkt als een spons, want de vulkanische grond waarop de planten staan is ondiep, poreus en rijk aan organisch materiaal, waardoor het water gemakkelijk wordt vastgehouden en gecirculeerd.
“Páramowateren zijn de bron waar veel rivieren hun oorsprong vinden, waaronder de Magdalena en de Cauca – twee van de belangrijkste rivieren in centraal Colombia,” zegt Daniel Moreno Soto, een bioloog die zich de afgelopen halve eeuw heeft ingezet voor de bescherming van het gebied. Dit water is van essentieel belang, niet alleen omdat 70-80 procent van de Colombiaanse bevolking ervan afhankelijk is, maar ook voor het behoud van een van ’s werelds meest bijzondere biotopen.
Avocadoproductie vormt bedreiging
Maar de aangrenzende gebieden hebben ook ideale omstandigheden om avocado’s te verbouwen. Veel lokale gemeenschappen zijn daarom over de afgelopen 30 jaar verdrongen van hun land door grote multinationals die zich richten op avocado teelt. “Nu zijn al deze gronden verkocht, en het enige wat wordt geplant zijn avocado’s,” vertelt Don Danilo, een traditionele boer uit Sonsón, een kleine gemeente in de Colombiaanse staat Antioquia. En deze snelle uitbreiding van avocadobomen, heeft enorme gevolgen voor het milieu en de gemeenschappen stroomafwaarts.
In gemeenten die aan páramo’s grenzen veroorzaken avocado’s op twee manieren waterschaarste: door ondermijning van de Andesbossen en door de uitbreiding van de landbouw voor avocado’s, wat een gewas is met een grote waterbehoefte. En als de Andesbossen zouden verdwijnen en vervangen door nog meer avocadoteelt, zou dat de stabiliteit van de páramos rechtstreeks aantasten.
“De grootste bedreiging is dat de avocado gewoon te winstgevend is.”
“Groene goud”
“De grootste bedreiging is dat de avocado gewoon te winstgevend is”, zegt Moreno Soto. In januari 2021 bereikte de avocadoconsumptie wereldwijd een recordhoogte, 33 procent hoger dan in 2020. Het lijkt alsof de Colombiaanse economie wakker is geworden door de geur van het “groene goud” dat voor de deur groeit, zoals de huidige president Gustavo Petro het jaren geleden verwoordde. Maar het land heeft al een schat in de vorm van blauw goud – natuurlijk, schoon, zoet water. “Het belangrijkste element om deze bedreigingen af te zwakken […], is een goede wetgeving en de garanties dat deze wordt nageleefd,” zegt Moreno Soto.
Avocadoteelt al langer problematisch
Onder de páramos in Antioquia worstelen gemeenschappen al met de milieueffecten van avocado’s. Vorig jaar moest de milieuorganisatie CORPOURABA ingrijpen bij avocadotelers in Urrao omdat de aanleg van wegen voor de productie van het fruit in strijd was met de milieuvoorschriften.
“Naar schatting is meer dan 500 km weg geopend zonder enige planning. Er is erosie ontstaan, die schade heeft toegebracht aan gewassen, flora, fauna, andere hoofdwegen, aquaducten en watervervuiling heeft veroorzaakt,” zegt een lid van CORPOURABA. “De aangelegde wegen maakten deel uit van de avocadobedrijven, maar ook al liggen ze op particuliere grond, de naleving van het milieubeheer en de verwerking van enkele bijbehorende vergunningen, licenties en titels is noodzakelijk.”
Ook werden in 2020 meer dan 800 avocadobomen verwijderd in de gemeente Pijao, nadat was aangetoond dat ze de voortplantingscyclus van de waspalm (Ceroxylon quindiuense), de nationale boom van het land, die deel uitmaakt van het páramo-ecosysteem, aantastten.
“Als er niets wordt gedaan om deze ecosystemen te beschermen, gaat er veel verloren voor Colombia.”
Veel op het spel
De páramos vormt een enorme rijkdom voor Colombia. “Als er niets wordt gedaan om deze ecosystemen te beschermen, gaat er veel verloren voor Colombia,” vertelt Julia Miranda Londoño, congreslid en voormalig directeur van Colombia’s nationale parkautoriteit.
“De páramos hebben is een voorrecht, maar het vereist een groot beheer door de staat en een grote verantwoordelijkheid van de burgermaatschappij. We moeten het belang van dit ecosysteem en van alle goederen en diensten die het ons levert inzien,” zegt Londoño. “Als we het aantasten […] verliezen we die natuurlijke rijkdom en blijft er alleen een berg inert gesteente over.”
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Meia van der Zee
