Europa gevaarlijk voor roofvogels tijdens trek 

Van drie soorten roofvogels die trekken tussen Noordwest-Europa en West-Afrika wordt de omvang van de populatie waarschijnlijk vooral bepaald door het aantal sterfgevallen tijdens hun verblijf in Europa. Daarbij moet wel gezegd worden dat in het voorjaar ook de Sahara veel slachtoffers maakt.

Dat heeft onderzoek van Nederlandse, Zweedse en Duitse wetenschappers aangetoond. Tijdens de winter is het voor de dieren goed toeven aan de zuidrand van de Sahel. Het is er zelfs zo prettig dat ze soms de trek naar hun broedgebied in het noorden gewoon een jaartje overslaan. Voorheen werd altijd gedacht dat de ongunstige omstandigheden in Afrika, onregelmatige regenval en veranderende landbouw de grootste problemen voor de roofvogels waren.

De onderzoekers combineerden de gegevens van 18 visarenden, 17 bruine kiekendieven en 34 grauwe kiekendieven met elkaar. De vogels werden de afgelopen vijftien jaar voorzien van een satellietzender waardoor ze precies te volgen waren. Zo werd duidelijk welke trekroute ze namen, hoe ze het jaar doorbrachten en wanneer ze kwamen te overlijden.

Het was noodzakelijk de gegevens van drie vogelsoorten te gebruiken met eenzelfde trekroute om de simpele reden dat er anders niet voldoende gegevens waren.

“Ik denk dat dat verantwoord is; we zien ook geen grote verschillen tussen die drie soorten”, aldus onderzoeker Raymond Klaassen van de Werkgroep Grauwe Kiekendief. “Natuurlijk zouden we dolgraag diepere analyses maken: uitsplitsen per soort, per geslacht of op leeftijd, maar daarvoor zijn domweg nog te weinig data. Dit is duur onderzoek. Een zender kost drieduizend dollar en voor de satellietgegevens komt daar nog eens duizend dollar per jaar bij.”

Het onderzoek is extra bijzonder omdat het de eerste keer is dat in Europa gegevens zijn verzameld over de sterfte tijdens verschillende jaarfasen van de dieren, zo verteld Klaassen.

“Het is erg belangrijk om voor deze zeldzame soorten de bottlenecks te bepalen, zodat we daar bij de bescherming rekening mee kunnen houden”, zegt Klaassen. “Tot nu toe was er maar één vergelijkbare studie: van een zangvogel in de VS. Dat onderzoek wordt altijd aangehaald om duidelijk te maken hoe gevaarlijk de trek is: 85 procent van de jaarlijkse sterfte treedt dan op. Wij komen echter veel lager uit: op 55 procent.”

Veel vogels overleven de voorjaarstrek niet als ze met veel tegenwind de Sahara en daarna de gortdroge Sahel doorkruisen. In de herfst, en op dus op de terugweg, is er net regen gevallen in dit gebied en hebben de vogels meestal wind mee. Tijdens de herfst sterven juist de meeste vogels in Europa.

“We denken dat dat een gevolg is van concurrentie om voedsel en ruimte, die eigenlijk al begint in de broedtijd. Ook dan is de sterfte hoog, onder meer doordat er dan veel nieuwe vogels zijn. Wij vermoeden dat de sterfte in Europa met name bepalend is voor de regulering van de populatie. Het is belangrijk voor deze zeldzame vogelsoorten de bottlenecks te weten.”

Bron: Volkskrant, maandag 16 september 2013 ©PiepVandaag.nl