De monarchvlinder migreert jaarlijks duizenden kilometers. Ze vliegen massaal vanuit Canada via Noord-Amerika naar Mexico, waar zij overwinteren. Om hun weg te vinden gebruiken de kenmerkende oranje-zwarte monarchvlinders een zonnekompas, waarvan het bestaan onlangs is aangetoond.
De jaarlijkse migratie van de monarchvlinder (Danaus plexippus) is een uniek fenomeen. Deze vlinder is een van de weinige soorten die net als vogels heen-en-weer migreert. Monarchvlinders kunnen geen lage temperaturen overleven zoals andere soorten, waardoor zij naar het zuiden moeten trekken. Bijzonder is dat het maar liefst drie generaties kost om vanuit Mexico het noorden te bereiken. Vervolgens is het één ‘supergeneratie’ die zijn weg terugvindt naar Mexico.
.
Zonnekompas
Voordat de trek begint verzamelen de monarchvlinders zich met vele miljoenen tegelijk op de stammen en takken van bomen. Wanneer het tijd is om aan de reis te beginnen stijgen de vlinders massaal op uit de boomtoppen en maken zij gebruik van hun zonnekompas. Dat zij dit doen was al langer bekend, maar voorheen werd aangenomen dat de cellen die het zonlicht registreren altijd actief zijn. Nu blijkt uit onderzoek van het biologiecentrum van de Julius Maximilians-Universiteit (JMU) in het Duitse Würzburg dat dit niet het geval is: de monarchvlinders kunnen alleen navigeren wanneer zij vliegen. Jerome Beetz, hoofdauteur van het artikel in Current Biology:
“Verrassend genoeg veranderen de zenuwcellen hun coderingsstrategie tijdens de vlucht, zodat het neurale netwerk de koersrichting van de vlinders ten opzichte van de zon weergeeft op een wijze die vergelijkbaar is met een kompas.”
Daarnaast gebeurt dit alleen wanneer de vlinders hun eigen richting kunnen bepalen. Dit bleek uit onderzoek met een vluchtsimulator, waarbij de zon werd nagebootst door een groene lichtvlek en de hersenactiviteit werd gemeten.
.
.
Helaas wordt de monarchvlinder ernstig bedreigd door vervuiling, habitatvernietiging en het gebruik van pesticiden. Desondanks heeft de U.S. Fish and Wildlife Service besloten dat andere soorten een hogere prioriteit hebben om beschermd te worden. Het plan is nu om de vlinder in 2024 toe te voegen aan de bedreigde soorten lijst. Sarina Jepsen, programmadirecteur bedreigde diersoorten bij Xerces Society for Invertebrate Conservation:
“Ik ben dankbaar dat de U.S. Fish and Wildlife Service erkent dat de soort bescherming verdient onder de Endangered Species Act,’ zei ‘Maar ik ben er niet zeker van dat de westelijke populatie monarchen [nam met 99 procent af sinds de jaren ’90 – red.] tot 2024 kan wachten.”
De volgende stap in het onderzoek is het bekijken van het zonnekompas van de vlinders in de buitenlucht bij natuurlijk zonlicht. Dit zou wederom tot nieuwe inzichten kunnen leiden, die hopelijk bijdragen aan het behoud van de soort.
Wonder
In de video’s die dit artikel begeleiden is te zien welk wonder er zich ieder jaar weer voltrekt, voorafgaand aan de trek van de monarchvlinders. Zo heeft de maker van onderstaande video vastgelegd hoe het klinkt wanneer er een ‘waterval’ is van monarchvlinders:
.
.
Bronnen:
Mexicaanse activisten vermoord voor beschermen monarchvlinder
©AnimalsToday.nl Juliëtte Ronteltap
