Na jarenlange illegale ontbossing, verwoestingen en invasies in hun gebied in het Amazoneregenwoud, stapt de inheemse bevolking Karipuna naar de rechter om de Braziliaanse staat en de provincie Rondônia verantwoordelijk te stellen. De regering heeft hun grondgebied niet goed beschermd en overtreedt daarmee de grondwet.
De rechtszaak, die de Karipuna aanspant samen met Greenpeace en lokale NGO’s zoals de Indigenist Missionary Council (CIMI), stelt de staat en de provincie verantwoordelijk voor het toestaan van landroof en het niet adequaat beschermen van hun grondgebied. Het is nooit eerder voorgekomen dat een inheemse bevolking de staat aanklaagt voor het negeren van hun grondwettelijke taak. De Karipuna eist onder andere 8,2 miljoen dollar in schadevergoedingen, het recht op permanente bescherming en het laten vervallen van alle buitenstaande claims op hun land.
Alle ogen op de Amazone
Het gebied van de Karipuna behoort inmiddels, dankzij de illegale houtkap, tot de tien meest verwoeste inheemse gebieden van Brazilië in 2020. Al meer dan 100.000 hectare, wat goed is voor 7 procent van hun territorium, is verwoest, waarvan het overgrote deel in de afgelopen drie jaar. Dankzij het ‘Alle ogen op de Amazone’-project, dat is uitgevoerd in samenwerking met Hivos en Greenpeace, heeft de Karipuna nu de technologie, zoals drones en GPS, om het bos te monitoren en bewijs te verzamelen voor de rechtszaak. Dit is een belangrijk hulpmiddel, omdat inheemse bevolkingen vaak weinig overzicht hebben op de schade binnen hun grondgebied. Uit de gegevens van het project blijkt onder andere dat de vernietiging van het Amazonegebied vier keer zo groot is als officiële data suggereren.
De rol van de regering
Het blijkt uit onderzoek van Greenpeace en CIMI dat landpercelen die eigenlijk tot de Karipuna behoren, worden geclaimd door anderen via het CAR (Cadastro Ambient Rural). Het CAR is een Braziliaans register waarin gebieden geregistreerd moeten worden om het gemakkelijker te maken om te achterhalen wie verantwoordelijk is voor ontbossing en andere milieuovertredingen. Maar ondanks dat het niet is toegestaan om onder het CAR beschermde gebieden te claimen, werd dit met behulp van de staat toch gedaan. Momenteel bestaan er in het gebied van de Karipuna 31 van dit soort illegaal geclaimde gebieden, waarin vaak illegale houtkap plaatsvindt. In totaal overlappen er zelfs 7609 CAR-gebieden met inheems grondgebied.
Loze wetten voor Karipuna
Het feit dat inheems land officieel beschermd gebied is in Brazilië, betekent in de praktijk dus niks. Illegale houthakkers en landrovers overtreden continue de wet om inheems grondgebied te verwoesten en met geweld te veroveren, omdat er nauwelijks consequenties zijn. Maar zelfs overheidsambtenaren zoeken naar mazen in de wet om beschermd grondgebied toch te kunnen vrijgeven voor landbouw, mijnbouw en oliewinning. Mario Jonas Guterres, de advocaat die de Karipuna vertegenwoordigt:
“Als een bank overvallen wordt, is de politie er binnen een paar minuten. Maar als het land van inheemse bevolkingen wordt binnengedrongen en verwoest, en zij het melden bij de federale politie, wordt er een onderzoek van twee tot drie jaar gestart terwijl de misdaden gewoon doorgaan.”
De leider van de Karipuna, Adriano Karipuna, is samen met zijn broer André al jaren bezig om de verwoesting van het Amazonegebied tegen te gaan. In 2018 riepen zowel Adriano als André nog via de VN om internationale hulp. Ze willen graag het regenwoud beschermen, maar kunnen onder de huidige omstandigheden hun taak niet volbrengen. Ze worden geteisterd door indringers en zijn zelfs bang om hun dorp te verlaten, want er is al vaak gedreigd om hun dorp plat te branden en te verwoesten. Volgens Adriano is dit dan ook de logische stap:
“Het is tijd dat de rechtbank de staat verantwoordelijk houdt voor de bescherming van ons grondgebied, ons thuis, zodat we in vrede kunnen leven volgens onze gebruiken en tradities.”
Amazone onder Bolsonaro’s bewind
Sinds Bolsonaro president is geworden, wordt er veel meer geweld gebruikt tegen inheemse bevolkingen en wordt hun land vaker binnengedrongen, ontbost en verwoest. In 2020 waren er 178 invasies in inheems territoria, terwijl dit er in 2019 nog maar 9 waren; 18 mensen zijn vorig jaar gedood tijdens deze invallen. Dankzij de anti-inheemse uitspraken van Bolsonaro en zijn pogingen om beschermde gebieden te gebruiken voor landbouw, mijnbouw of houtkap, worden landrovers brutaler, wetende dat ze door de politiek gesteund worden. Bolsonaro is al jaren bezig om de beschermde gebieden in de Amazone open te stellen voor mijnbouw en heeft verklaard dat er onder zijn bewind ‘geen centimeter’ beschermd gebied meer bijkomt.
De longen van de wereld
Behalve dat de Karipuna het recht heeft om in rust en vrede te leven in eigen grondgebied, is het ook beter voor de Amazone om het land aan hen over te laten. Onder de vleugels van inheemse groepen blijven bossen het meest intact en floreert de natuur. Dat het Amazonegebied, ook wel de ‘longen van de wereld’ genoemd, verder intact blijft is ontzettend belangrijk in de strijd tegen klimaatverandering. De vegetatie op aarde neemt maar liefst een kwart van alle CO2 in de lucht op – en een belangrijk deel daarvan wordt opgenomen in de Amazone.
Ook zou een verdere degradatie van het Amazonegebied een ontzettend groot verlies aan biodiversiteit en prachtige, unieke soorten betekenen. Er leven heel veel dieren en planten die nergens anders op aarde voorkomen. Het verdwijnen van het Amazoneregenwoud zou een gigantisch verlies zijn. De Karipuna-bevolking hoopt daarom dat haar strijd als voorbeeld zal dienen voor andere inheemse groepen in dezelfde omstandigheden.
- Teken de petitie van Greenpeace: Steun de beschermers van het Amazonewoud!
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Savanna Breitenfellner
