Wereldwijd wordt de welvaart van een land gemeten aan de hand van het bruto binnenlands product (bbp), dat gelijk staat aan de totale geldwaarde van alle in dat land geproduceerde goederen en diensten in een bepaalde periode, meestal een jaar. Investeringen, overheidsbestedingen, import en export worden in dit cijfer meegenomen. Even belangrijk is wat er in dit cijfer niet wordt meegenomen, en dat is hoe de natuur aan die welvaart bijdraagt en wat dat haar kost. Een nieuwe meetmethode die is aangenomen door de Statistische Commissie van de Verenigde Naties kan hier verandering in brengen.

natuur
Te lang is de natuur voor lief genomen in het meten van welvaart | Foto: Pixabay

Bruto Binnenlands Product

De berekening van het bruto nationaal product stamt uit de jaren 30 van de vorige eeuw, toen er na afloop van de Grote Depressie in 1929 behoefte ontstond aan inzicht in groei- en inkomenscijfers. Het model dat toen tot stand kwam, werd door de VN gekozen tot wereldwijde standaard en geldt tot op de dag van vandaag als de basis voor de berekening van onze welvaart. Ondanks de vele versleutelingen en aanpassingen om het model up-to-date te houden en te doen aansluiten op de ontwikkelingen in de wereld, zijn milieukosten tot nu toe nog niet in het model verdisconteerd.

In Nederland wordt het bruto binnenlands product berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek, het CBS, die zich daarbij heeft te houden aan binnen de Europese Unie geldende normen en methodes.

Natuurlijk Kapitaalrekeningen

De milieukosten werden dus tot nu toe niet in de cijfers meegenomen, maar daarin is nu beweging gekomen door de invoering van de zogeheten Natuurlijk kapitaalrekeningen. Deze meetmethode is vorige maand officieel erkend als statistische standaard voor het berekenen van economische welvaart. VN-baas Antonio Guterres hoopt dat landen op deze manier meer oog krijgen voor de waarde van het natuurlijk kapitaal:

“Natuurlijke hulpbronnen spelen op dit moment geen rol in de wijze waarop landen hun welvaart berekenen. Het huidige systeem is gericht op vernietiging, niet op behoud.”

Iedere boom telt mee

De natuurlijk kapitaalrekening maakt het mogelijk natuur en natuurkosten zichtbaar te maken. Een boom hoeft niet eerst gekapt te worden voordat hij meetelt in de welvaart. Een natuurgebied hoeft niet eerst bouwgrond te worden voordat ze meetelt. Grond en bossen tellen als intrinsieke waarde mee in het systeem. En ook voorheen genegeerde kosten als lucht- en watervervuiling komen in dit nieuwe model naar boven. In tegenstelling tot het bbp nu, resulteert de nieuwe rekenmethode niet in één cijfer, maar in een breed scala aan indicatoren. Volgens VN-topeconoom Elliott Harris is dat belangrijk, want “Wat we meten, waarderen we, en wat we waarderen, beheren we.”

Nederlandse deelname

De nieuwe methode is tot stand gekomen met de inbreng van ecologen, statistici en economen uit verschillende landen. Ook milieusysteemanalist van Wageningen University Lars Hein deed mee. Hij noemt het uniek dat de methode in zo korte tijd kon worden goedgekeurd en ingevoerd, zeker met de strenge eisen die de VN eraan stelde en de noodzaak kritiek en zorgen van grote spelers als de EU, China en de VS weg te nemen. „Voor het eerst is er nu een degelijke manier om duurzaamheid te meten en te vergelijken”, aldus Hein. En dat maakt het mogelijk om een op bedragen gebaseerde afweging te maken tussen bijvoorbeeld behoud van een bos of de aanleg van een plantage. Omdat er meer factoren meespelen in de afweging, kan de beslissing in verschillende situaties verschillend uitpakken. De winst zit hem in het feit dat milieukosten meewegen.

De toekomst van het bbp

Vanuit verschillende hoeken wordt de nieuwe standaard opgepakt. In Nederland zijn positieve geluiden te horen bij het CBS en het Ministerie van LNV. Het CBS werkte al met de Monitor Brede Welvaart, waar natuurlijk kapitaal wordt meegewogen op een wijze die aansluit op de nu gekozen methode. In China werd al gerekend met een bruto ecologische product. En met de acceptatie van de nieuwe methode door al meer dan 40 landen, de Wereldbank, het IMF, de OESO en de Europese Commissie, worden ook internationale vergelijkingen mogelijk. Hiermee lijkt het bbp in enge vorm definitief zijn beste tijd te hebben gehad.

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Laura Lancée