Om bijzondere dieren tegen te komen moet je vooral muisstil zijn. Tijdens een wandeling in bossen, wouden en zelfs op open grasvlakten, in moerassen en op toendra’s kunnen ze je pad kruisen: herten in verschillende soorten en maten. Een magisch moment waar je in alle rust van kunt genieten.
Hertachtigen (Cervidae) zijn een familie van herkauwende, evenhoevige zoogdieren die zich kenmerken door het gewei van het mannetjeshert. Er zijn zo’n veertig soorten. Het grootst is de mannelijke eland, die wel 700 kilo kan worden met een kop-romplengte van 290 centimeter!
Herten spelen een belangrijke rol in mythologie, religie en literatuur. Culturele uitingen waarin herten een onderwerp zijn gaan terug tot de eerste grotschilderingen. Ook in de heraldiek is het hert een belangrijk thema. Hun economisch belang komt voort uit het gebruik van hun vlees, hun huiden om bukskin te maken en hun gewei. De jacht op herten is al sinds de middeleeuwen een populaire en inmiddels omstreden activiteit.
Gewei
Jonge mannetjesherten vanaf één jaar oud worden spitsers genoemd. Bij herten groeit ieder jaar een nieuw gewei. Aan het einde van de herfst wordt het gewei afgeworpen, waarschijnlijk om energie te besparen in voedselarme jaargetijden. Het nieuwe gewei wordt meestal groter en complexer dan het vorige. De grootte en de complexiteit van geweien tonen de gezondheid en leeftijd van de mannetjes en zorgen zo voor dominantie. Om een groeiend gewei zit een huid. Hierdoor kan er bloed naar het gewei stromen en zo kan het groter worden.
Een mannetjeshert wordt gewoon een hert genoemd. Het vrouwtje heet bij damherten en edelherten een hinde. De jonge hertjes noem je kalfjes, net als bij koeien. Ze leven in Europa, Azië en Noord– en Zuid-Amerika. Het edelhert komt ook voor in Noordwest-Afrika. In Nederland hebben wij reeën, damharten en edelherten.
Ree
Reeën komen bijna in heel Nederland voor. Ze hebben een schofthoogte van 60 tot 69 centimeter. Ze eten gras, kruiden, jonge loten, bessen, paddenstoelen, bladeren, knoppen en herkauwen het voedsel. De bronsttijd vindt plaats in juli of augustus. Het vrouwtje heeft een draagtijd van 9 tot 10 maanden. Ze krijgt meestal twee kleintjes. Deze worden geboren met een bruine vacht met witte stippels. Kalfjes die net geboren zijn hebben geen geur. Zo worden ze niet zo snel aangevallen.
Een volwassen mannetje heeft een klein geweitje. Het kan maximaal 25 centimeter groot worden en drie vertakkingen hebben. In de winter hebben reeën een andere kleur vacht. Ze zijn dan grijsbruin, terwijl ze in de zomer gelig of roodbruin zijn. Reeën hebben een zwarte snuit. Hun kleine staartje is bijna niet te zien. Reeën leven meestal alleen of met hun jong. Jonge dieren leven soms in kleine groepjes en in de winter leven dieren ook dichtbij elkaar. Een ree kan twintig jaar oud worden.
Damhert
Dit zijn de herten die je vaak in een hertenkamp ziet. In het wild leven ze vooral in de duinen tussen Noordwijk en IJmuiden. De schofthoogte kan tot 110 cm hoog zijn. Een damhert kan tot ongeveer honderd kilo wegen. Mannetjes wegen vaak meer dan vrouwtjes. Damherten kunnen verschillende kleuren hebben. Ze kunnen wit, bruin met witte stippels of zwart met donkerbruin zijn. De mannetjes hebben een gewei. Dit gewei heeft geen duidelijke takken.
Het damhert eet gras, kruiden, jonge bladeren, eikels, granen en wortelen. Ook houdt hij van vruchten zoals bessen en appels. Als er weinig eten te vinden is in de winter eet hij ook boomschors. De mannetjes en de vrouwtjes leven in aparte groepen. Zo’n groep noem je een roedel. Tijdens de bronstijd (oktober tot november) zoeken de mannen hun eigen territorium. Daar brullen ze om de aandacht van vrouwtjes te trekken.
Edelhert
Edelherten zie je vooral op de Hoge Veluwe en de Oostvaardersplassen. Met een schofthoogte tot 140 centimeter is dit het grootste hert in Nederland. Vooral het mannetje is erg groot en kan wel 255 kilo wegen! Zijn gewei kan soms wel groter worden dan 90 centimeter. De vacht van edelherten is roodbruin en in de winter grijsbruin.
Het edelhert eet hetzelfde als het damhert en leeft ook in roedels. Als het paartijd is (september tot oktober) gaan de mannetjes apart op zoek naar vrouwtjes. Door te burlen (hard loeien) proberen ze indruk op de vrouwtjes te maken. Edelherten kunnen wel 25 jaar oud worden. Ze kunnen goed ruiken: een edelhert ruikt een mens al op een kilometer afstand. Vrouwtjes edelherten die de baas zijn in de groep, krijgen meer zonen, terwijl ondergeschikte vrouwtjes vooral dochters krijgen.
Jacht
Helaas worden er in Nederland elk jaar zo’n 16.000 reeën, tweeduizend edelherten, en driehonderd damherten geschoten. Dit gebeurt omdat ze overlast kunnen geven voor het verkeer of gewassen beschadigen. Het is dan ook essentieel dat Nederland meer ruimte creëert, zodat er minder problemen ontstaan met verkeer. Dit kan door op bepaalde plekken hekken en wildsignaleringssystemen te plaatsen.
In Hoeksche Waard werd dit jaar de jacht op damharten stilgelegd, in afwachting van een rechtszaak.
Bronnen:
© AnimalsToday.nl Helma van de Vondevoort
