De knaloranje monarchvlinder met zwarte contouren is door zijn bijzondere uiterlijk goed te herkennen. Het prachtige insect legt in Noord- en Midden-Amerika grote afstanden af om te overwinteren. Maar door vervuiling, habitatvernietiging en het gebruik van bestrijdingsmiddelen is de populatie zodanig afgenomen dat deze urgente bescherming nodig heeft. De Verenigde Staten vinden echter dat er andere prioriteiten zijn.

bescherming monarchvlinder geen prioriteit voor VS
Monarchvlinder | Foto: publiek domein

De monarchvlinder, ofwel koningsvlinder, leeft in de Rocky Mountains in Noord-Amerika. ´s Winters vliegt de populatie van Canada via Florida de Grote Oceaan over naar Mexico om te overwinteren. Enkelen dwalen af naar Midden-Amerika en de Caraïbische eilanden. De populaties van deze vlinder zijn sinds het begin van de jaren negentig op de voet gevolgd. Sindsdien is ongeveer 70 procent van de oostelijk migrerende populatie afgenomen en meer dan 99 procent van de westelijk migrerende populatie. Het Mexicaanse biosfeerreservaat van de monarchvlinder is vanwege haar bijzondere flora en fauna in 2008 op de werelderfgoedlijst van UNESCO gezet.

bescherming monarchvlinder geen prioriteit voor VS
De monarchvlinder is een bedreigde soort geworden | Foto: publiek domein

De Fish and Wildlife Service in de VS bevestigt dat de monarchvlinder op uitsterven staat en bovendien voldoet aan de eisen om te worden opgenomen in de Endangered Species Act (ESA), maar dat andere soorten momenteel een prioriteit zijn.

Bedreigd soort

Volgens de International Union for the Conservation of Nature (IUCN) valt de monarchvlinder onder de bedreigde vlindersoorten. De verschillende bedreigende factoren zijn onder te verdelen in het gebruik van bestrijdingsmiddelen, vervuiling, habitatvernietiging en klimaatverandering.

monarchvlinder
Foto: publiek domein

Bestrijdingsmiddelen

Een grote bedreiging voor het voortbestaan van de monarchvlinder, is het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen. Boeren in de VS telen tegenwoordig vaak genetisch gemanipuleerde gewassen die resistent zijn tegen bestrijdingsmiddelen. Zij gebruiken deze middelen om onkruid tussen de gewassen te doden. Hiermee doden zij onder andere het voor de monarchvlinder essentiële kroontjeskruid dat als voedsel en broedplaats dient. De monarchvlinder drinkt de nectar van deze bloemetjes en bestuift vervolgens andere planten. Door de bestuiving ontstaan er weer bloemen met nectar voor de volgende generatie vlinders. Echter, indien er stuifmeel van het genetisch gemanipuleerde gewas mais op deze bloemetjes terechtkomt, heeft dit fatale gevolgen voor de larven van de monarchvlinder.

monarchvlinders
Monarchvlinders | Foto: publiek domein

Een ander gevaar, is het gebruik van insecticiden. Boeren gebruiken deze middelen om onder andere muggen af te weren. Volgens een onderzoek van de Monarch Lab van de universiteit in Minnesota, blijken bepaalde insecticiden dodelijk te zijn voor jonge rupsen van de monarchvlinder.

Vervuiling, illegale houtkap en klimaatverandering

Door toedoen van de mens neemt het natuurlijke habitat van de vlinders af. Zo wordt de monarchvlinder in de VS verjaagd uit zijn habitat door de uitbreiding van stadsbebouwing. Vanwege brandgevaar worden er ook bijna geen eucalyptusbomen meer geplant. Deze bomen waren juist, na de grootschalige import ervan uit Australië, uitgegroeid tot een geliefde rust- en broedplaats voor deze vlinders.

monarchvlinder
Foto: publiek domein

In Mexico heeft met name de ontbossing en de aanleg van waterleidingen in de afgelopen decennia gezorgd voor een sterke afname van de rust- en broedplaatsen tijdens de migratiereizen. Het omleiden van water uit natuurlijke bronnen geeft een watertekort in het natuurlijke habitat, waardoor de monarchvlinder steeds langere afstanden moet afleggen om bij water te komen.

Ook in het biosfeerreservaat van de monarchvlinder in Mexico dat jaarlijks vele bezoekers trekt, zijn de schadelijke gevolgen van de aanwezigheid van de mens niet te ontkennen. Naast het afval dat zij achterlaten, zorgt het veelvuldig gebruik van de bergpaden voor bodemerosie. Het opstuivende stof komt in de stigma van de vlinders terecht, waardoor zij stikken. Tevens heeft de klimaatverandering in het gebied ernstige gevolgen. Volgens wetenschappers zal de neerslag in het reservaat in de toekomst toenemen. De monarchvlinder zal doodvriezen als deze ´s winters nat wordt.
.

Bescherming

Het lijkt duidelijk dat de monarchvlinder urgent bescherming nodig heeft. In Latijns-Amerika heeft het strijden voor natuurbehoud echter soms verschrikkelijke gevolgen. Twee milieuactivisten die gelinkt waren aan het biosfeerreservaat van de monarchvlinder in Mexico, zijn vorig jaar vermoord. Naar alle waarschijnlijkheid door illegale houtkappers die hun activiteiten gehinderd zagen.

Ook in het biosfeerreservaat Bosawás in Nicaragua, dat eveneens als habitat van de monarchvlinder dient, zijn activisten vermoord. Het zou hier gaan om gewapende boeren die het land van de inheemse bevolking bezetten voor landbouw.

monarchvlinder
Foto: publiek domein

In de Verenigde Staten zet de strijd zich voort om dit prachtige insect te laten opnemen in de Endangered Species Act. Pas dan kan er daadwerkelijk bescherming worden geboden.

Bronnen:

Mexicaanse activisten vermoord voor beschermen monarchvlinder

©AnimalsToday.nl Jennie Cools