Terwijl haaien zelfs de dinosaurussen hebben overleefd zijn ze niet opgewassen tegen onze overbevissing, vervuiling, klimaatverandering en de jacht. Momenteel wordt 30 procent van de ruim 1200 soorten haaien en roggen met uitsterven bedreigd. Helaas hebben ze hun imago tegen, mede door films als Jaws. En dat is onterecht.
Haaien belichamen een stuk bijzondere geschiedenis. Met hun 400 miljoen jaren op de aarde hebben zij zich constant moeten aanpassen aan veranderende omstandigheden, waarvan we nog veel kunnen leren. Ze zijn bijvoorbeeld immuun voor allerlei ziekten en hun wonden genezen razendsnel. Sommigen haaien kunnen daarbij wel 500 jaar oud worden.
Jaws versus Flipper
In een recent artikel van The Guardian werd een interessante vraag gesteld: waarom kregen de dolfijnen Flipper, terwijl de haaien Jaws (kaken) kregen? Hoewel haaien en dolfijnen qua uiterlijk soms erg weinig verschillen en het beide roofdieren zijn, snelt de (onterecht) slechte reputatie van de haaien ze vooruit. Ondanks de menselijke aandacht voor haaien in films, series en het verlangen om tussen de haaien te zwemmen, is het beeld wat men van haaien heeft grotendeels negatief.
Het negatieve imago van de haai draagt er hevig aan bij dat veel haaien op het randje van uitsterven verkeren en dat dit met weinig belangstelling gepaard gaat. Daarom een kijkje aan de andere kant van de medaille. Waarom is de haai wél onze aandacht en bescherming waard?
Niet alleen kan de mens veel van haaien leren door middel van onderzoek, we zouden ook veel kunnen leren door een voorbeeld te nemen aan het gedrag van de haai. Haaien spelen namelijk een belangrijke rol in het marien ecosysteem, beschermen onze zuurstofbronnen en gaan klimaatverandering tegen.
Neem bijvoorbeeld de tijgerhaaien in West-Australië. Door rond te zwemmen in de ondiepe zeegrasvelden beschermen ze het zeegras tegen het onophoudelijk grazen van andere zeedieren. Dit resulteert in een dikker en rijker zeegras, wat soms wel 35 keer meer CO2 kan opvangen dan tropische regenwouden.
Ook zorgen diepzeeduikende haaien en roggen dat fytoplankton in leven blijft, dat voor de energievoorziening mede afhankelijk is van fotosynthese. Doordat haaien zich verplaatsen tussen de diepte en de oppervlakte van de oceaan en daarbij hun ontlasting verspreiden, voorzien zij het fytoplankton van essentiële voedingsstoffen. Zonder deze voedingsstoffen zou fytoplankton niet kunnen groeien. Aangezien fytoplankton meer dan de helft van de zuurstof ter wereld produceert is het van cruciaal belang dat deze organismen, bestaande uit algen en bacteriën, in leven blijven.
Zelfs na hun natuurlijk overlijden blijven haaien bijdragen aan het leven onder de zeespiegel. Zo heeft onderzoek aan de kust van Angola aangetoond dat het karkas van een haai daar op 1200 meter diep hele gemeenschappen diepzee-aaseters van voedsel voorzag.
Jaws was geen natuurfilm
Zo zie je maar, een haai heeft heel wat meer te doen op een dag dan rond te zwemmen langs de kust, op zoek naar bungelende mensenbeentjes. Jaws was dan ook geen natuurfilm.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Robin Veenman
