Lange tijd leek de smokkel in jaguarhuiden, tanden en koppen in Bolivia toe te nemen. Sinds januari 2019 zijn echter geen lichaamsdelen van jaguars meer in beslag genomen. Experts vrezen desalniettemin dat de jaguarsmokkel niet is afgenomen, maar dat criminelen nieuwe smokkelmethoden hebben gevonden.
Grote campagne
Twee maanden geleden publiceerde Animals Today over de toenemende vraag naar jaguarlichaamsdelen vanuit China. Er bestaan grote zorgen over de onzichtbare jaguarsmokkel in Bolivia. In dit land is een van de grootste campagnes van Zuid-Amerika begonnen om de jaguarpopulatie te beschermen. Wetenschappers werken samen met overheidsinstanties om de afname van de jaguarpopulatie te stoppen. Naar schatting leven er nog tussen de 6.000 en 12.000 jaguars in Bolivia, alhoewel sommige experts dit een te optimistische inschatting vinden, met het oog op de hevige bosbranden van 2019.
Operatie Jaguar
Operatie Jaguar, een samenwerkingsproject tussen International Union for Conservation of Nature (UICN) Nederland en Savia in Bolivia, geeft aan dat tussen 2014 en 2016 760 tanden van jaguars in beslag zijn genomen. De berekeningen baarden de onderzoekers zorgen: hiervoor zouden 200 jaguars moeten zijn gedood. Van deze 760 tanden werden er 300 ontdekt door het nationale Boliviaanse postbedrijf. Ze waren verpakt in zestien pakjes, met bestemming China. Vanaf januari 2019 droogde het aantal inbeslagnames echter helemaal op. Marcos Ribera van Operatie Jaguar maakt zich zorgen.
“Wij biologen maken ons zorgen over de situatie. We vragen ons af of de veroordelingen in 21 gevallen van jaguarsmokkel effect hebben gehad of dat minder voor de hand liggende smokkelmethodes worden gebruikt, zoals bij criminele organisaties.”
Hoewel er dus geen nieuwe lichaamsdelen van jaguars zijn gevonden is wel duidelijk dat de smokkel van andere katachtigen als de poema en de ocelot is toegenomen. Rodrigo Herrera, juridisch adviseur van Biodiversiteit en Beschermde Gebieden (Biodiversidad y Aréas Protegidas)(DGBAP) van het ministerie van Milieu bevestigt dit.
“We weten dat de Aziatische markt niet alleen voorzien is van de jaguar.”
Derde scenario
Naast een afname van de handel in jaguars of een meer clandestiene handelswijze van smokkelaars, houden experts rekening met een derde scenario. Rob Wallace, wetenschapper bij de Wildlife Conservation Society:
“Er zijn altijd conflicten tussen mensen en jaguars geweest. Waar vee is, bestaat een mogelijkheid tot conflict. Gedurende de jaren is er ook op de jaguar gejaagd zonder commercieel doeleind, alleen maar om een probleem (het doden van het vee red.) onder controle te houden. Toen de smokkelmarkt verscheen was er waarschijnlijk een voorraad aan jaguars.”
Dat criminelen de jaguars bij deze boeren hebben kunnen inslaan is een scenario waar de Boliviaanse autoriteiten geen rekening mee hebben gehouden tijdens hun onderzoeken.
Zeepbeleffect
Het ontstaan van nieuwe smokkelmethodes zou logisch zijn, gegeven het verscherpte toezicht door autoriteiten en de bevolking. Dit zou geleid kunnen hebben tot een zeepbeleffect, waarbij oude methodes plotseling vervangen worden door nieuwe. Pauline Verheij, onderzoeker en milieuadvocaat, gespecialiseerd in criminaliteit omtrent wilde dieren:
“Tegenwoordig worden geen advertenties meer gedaan via de radio, omdat smokkelaars weten dat ze in de gaten gehouden worden. Wat in andere landen waar smokkel in wilde dieren plaatsvindt is gebeurd, is dat de routes en methodologieën veranderen.”
China
China is veruit de belangrijkste bestemming van de jaguar lichaamsdelen. Naast het gebruik van grote katachtigen in de traditionele Chinese geneeskunde, worden de tanden en koppen van de dieren in China ook gebruikt om kwade geesten te verjagen en de drager van bijvoorbeeld een jaguartand te beschermen tegen onheil.
Jaguar steeds vaker gestroopt voor traditionele Chinese medicijnen
China heeft veel in Bolivia geïnvesteerd. Hierdoor werken veel Chinezen aan infrastructurele projecten in Bolivia. Van de eerdergenoemde zestien pakketjes met jaguartanden die door de Boliviaanse autoriteiten werden ontdekt, waren er veertien verstuurd door Chinezen die werkzaam waren in Bolivia. Daarnaast zijn zeventien van de 21 veroordeelden voor het smokkelen van jaguarlichaamsdelen Chinees staatsburger.
De wetenschappers benadrukken echter dat het gaat om het aanpakken van het probleem en dat ze geen xenofobie willen aanmoedigen. Ze zijn op zoek naar criminelen en niet naar mensen met een bepaalde nationaliteit. Antropoloog Vincent Nijman, gespecialiseerd in smokkel in wilde dieren:
“Wij willen hieruit niet afleiden dat alle Chinese werknemers die naar Latijns-Amerika komen om aan infrastructurele projecten te werken criminelen zijn. Waarschijnlijk is de overgrote meerderheid niet bij criminaliteit betrokken.”
Maatregelen
Een groot probleem is dat er nog geen wet bestaat die wilde dieren beschermd. Rodrigo Herrera:
“Er staat geen straf op de smokkel van wilde dieren. De 21 gerechtelijke processen die we hebben gevoerd waren gebaseerd op een beschuldiging van vernietiging van het openbaar erfgoed.”
Van de vijf veroordeelden hebben er slechts drie een gevangenisstraf gekregen. De straffen variëren tussen de drie en zes jaar, en de veroordeelden hebben de mogelijkheid om te onderhandelen over voorwaardelijke vrijlating.
Er wordt momenteel gewerkt aan een Wet ter Bescherming van de Dieren (Ley de Protección de los Animales). Een wetswijziging moet het mogelijk maken om dierensmokkelaars harder te straffen. Als dit doorgang vindt kan het smokkelen gezien worden als een misdaad voor het massaal doden van dieren – ‘genocide’ bij dieren – waar een maximale gevangenisstraf van vijftien jaar op staat.
Volgens bioloog Enzo Aliaga, directeur van de DGBAP, is een ander probleem dat Pofoma – de politiële eenheid – niet gericht naar smokkel in jaguars zoekt. “De resultaten die de voorgaande jaren zijn geboekt waren toevallig”, aldus Aliaga. Gerichtere maatregelen om jaguarsmokkel op te sporen zou het aantal inbeslagnames kunnen verhogen.
De Boliviaanse wetenschappers hebben nog een ander initiatief. Ze willen op het volgende congres van het UICN een motie indienen om de status van de jaguar te verhogen. Op de lijst van bedreigde diersoorten is zijn status nu nog ‘bijna bedreigd’. Dit zou moeten veranderen in het urgentere ‘kwetsbaar’.
Hoop
Voorlopig vormt het opschuiven van de landbouwgrenzen het grootste gevaar voor de jaguar. Toch is er reden tot hoop: de jaguar bevindt zich in twaalf beschermde gebieden in Bolivia. De oppervlakte van twintig miljoen hectare in deze gebieden zou overleving van minstens zeventig procent van de soort kunnen verzekeren, aldus een onderzoek door Operatie Jaguar. Desondanks blijven de gevaren aanwezig voor deze legendarische katachtige.
Bronnen:
© AnimalsToday.nl Frank Boels
