Wie op Google ‘Chinese grotgekko’ intikt, krijgt in de zoekresultaten een link naar een website waarop deze diertjes te koop worden aangeboden. De Chinese grotgekko is echter een extreem zeldzame diersoort die met uitsterven wordt bedreigd. Zonder opzet leverden wetenschappers een bijdrage aan de stroperij en illegale handel in gekko’s, en andere diersoorten.
Het schokkende is dat de illegale handel in Chinese grotgekko’s pas op gang kwam, nadat wetenschappers rond het jaar 2000 over deze diersoort schreven. Ook dit is geen op zichzelf staand voorbeeld. Het wordt steeds vaker duidelijk dat stropers wetenschappelijke berichten scannen om zo informatie te verkrijgen over de verblijfplaats en leefgewoonten van net ontdekte en zeldzame diersoorten.
Serieus gevaar
In een eerder gepubliceerd essay in Science kwam al aan de orde dat wetenschappers wellicht bewuster moeten overwegen hoeveel informatie zij naar buiten brengen. Het is ironisch: de principes van openbare toegankelijkheid en transparante informatievoorziening hebben geleid tot een gedetailleerde online database, maar deze blijkt een serieus gevaar te vormen voor bedreigde diersoorten.
Dit werd bijvoorbeeld duidelijk tijdens een onderzoek naar de bedreigde pootloze schubpoothagedis (Aprasia parapulchella), een bijzonder beestje dat lijkt op een slang. Biologen verzamelden in Nieuw-Zuid-Wales in Australië informatie over alle diersoorten die zij ontdekten tijdens hun onderzoek, ten behoeve van een online atlas over wilde dieren. Met de publicatie van de gegevens verschenen ook de eerste indringers op het grondgebied van de landeigenaren die meewerkten aan het onderzoek. Deze indringers hadden de online atlas geraadpleegd. Hierdoor lopen niet alleen de dieren gevaar, maar worden ook de langtermijnrelaties tussen onderzoekers en grondbezitters ondermijnd.
Illegale online handel
De illegale handel in wilde dieren is online enorm gegroeid. Meerdere diersoorten waarover recent gegevens verschenen, werden bijna onmiddellijk ernstig bedreigd door stroperij. Dieren die een beperkt en specifiek leefgebied hebben lopen extra risico, doordat ze gemakkelijk zijn op te sporen.
Stroperij is niet het enige probleem dat is toegenomen door de onbeperkte toegang tot informatie over zeldzame en bedreigde diersoorten. Ook overijverige wildlife-enthousiastelingen scannen de wetenschappelijke publicaties, overheidsrapportages en atlassen over wilde dieren, zodat ze onbekende soorten kunnen traceren om deze vervolgens te fotograferen of – in het ergste geval – te verhandelen. Deze types verstoren het leven van de dieren, vernielen bijzondere leefgebieden en verspreiden mogelijk ziektes. Een voorbeeld hiervan is de recente uitbraak in Europa van de chytrid schimmel onder amfibieën, waardoor de huid van salamanders weggevreten wordt. Deze ziekteverwekker is vanuit Azië terechtgekomen in de wildlife-handel en heeft enkele vuursalamanderpopulaties al op de rand van uitsterven gebracht.
Verkoopbare diersoorten
In een tijdperk waarin stropers zichzelf kunnen uitrusten met de meest actuele wetenschappelijke gegevens, is het noodzakelijk om te overwegen of gedetailleerde informatie over de leefgebieden van dieren wel publiekelijk prijsgegeven moet worden. Wetenschappers zouden zich bij iedere publicatie kunnen afvragen of de informatie de bescherming van diersoorten goed of kwaad doet. Hierbij zijn vragen over de kwetsbaarheid van een diersoort, of het een langzaam groeiende of lang levende soort is, of hoe groot de kans is dat deze diersoort gestroopt gaat worden, zeer relevant voordat tot publicatie wordt overgegaan.
Deze afweging hoeft niet in alle gevallen te worden gemaakt. Hoewel onderzoekers gepassioneerd kunnen zijn over hele obscure onderwerpen, zijn stropers alleen geïnteresseerd in de meest aantrekkelijke diersoorten die het beste verkoopbaar zijn. Dit neemt niet weg dat wetenschappers zich te allen tijde bewust moeten zijn van de risico’s voor bepaalde diersoorten. Zo kunnen ze voorkomen dat ze onbedoeld bijdragen aan het in gevaar brengen van dieren die economisch interessant zijn voor stropers.
Paleontologie als voorbeeld
Het beperken van de informatievoorziening over zeldzame en bedreigde diersoorten heeft zo zijn nadelen en staat mogelijk de inspanningen om hen te beschermen in de weg. Desondanks kan de meeste bruikbare informatie gewoon gepubliceerd worden, zolang specifieke details over kwetsbare diersoorten niet prijs worden gegeven.
Dit probleem lijkt steeds meer erkend te worden. Wetenschappers spelen hier al op in door nieuwe informatie over diersoorten zonder locatiegegevens of omschrijvingen van het leefgebied te publiceren. Zij kunnen hierbij de kunst afkijken van bijvoorbeeld hun vakgenoten uit de paleontologie, die belangrijke vindplaatsen van fossielen vaak niet vermelden om illegale verzamelingen te voorkomen. Gelijksoortige praktijken doen zich voor in de archeologie.
Voor het grootste gedeelte is het vrij toegankelijk maken van onderzoeksresultaten iets positiefs: het moedigt samenwerking aan en het delen van nieuwe ontdekkingen. Het beperken van het openbaar publiceren van belangrijke wetenschappelijke en sociaal-maatschappelijke informatie brengt enige uitdagingen met zich mee. Hier zal nog een weg in gevonden moeten worden. Zo is er bijvoorbeeld nog geen oplossing voor het organiseren van beveiligde databases om gegevens wereldwijd te kunnen vergelijken. Het publiceren van informatie over zeldzame en bedreigde diersoorten is een eeuwenoude traditie onder biologen. Dit kon voorheen geen kwaad, maar in een veranderende wereld is het raadzaam om bestaande normen onder de loep te nemen.
Bron: Business Insider ©AnimalsToday.nl Margreet van Litsenburg
