Afgelopen donderdag waarschuwden de Verenigde Naties voor het groeiende probleem met plasticafval. In een rapport van het Milieu Programma (UNEP) stelt de organisatie dat er straks meer plastic dan vissen in de zee is als er niets verandert.
Jaarlijks produceren we wereldwijd driehonderd miljoen ton aan plasticafval, wat evenveel is als het gewicht van de totale wereldbevolking. Daarvan belandt acht miljoen ton in de oceanen. Als de huidige trends doorzetten, leidt het er volgens de VN toe dat er tegen 2050 meer plasticafval in de zee zwerft dan er vissen zwemmen. Het nieuwe rapport vergelijkt plasticvervuiling qua ernst met klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit en noemt plasticvervuiling een “dodelijke, tikkende klok” voor de aarde. Een aantal structurele problemen liggen hieraan ten grondslag.
Eenmalig gebruik
Wereldwijd worden elke minuut een miljoen plastic drinkflessen gekocht en jaarlijks lopen mensen met 5 biljoen plastictassen voor eenmalig gebruik rond. In totaal is de helft van al het geproduceerde plastic gemaakt om maar één keer te worden gebruikt. Ondanks maatregelen van verschillende regeringen om de single-use plastics te verbieden, blijft plastic voor eenmalig gebruik voor veel vervuiling zorgen. Daarnaast is ook de productie, met niet-hernieuwbare grondstoffen zoals olie, enorm vervuilend. Meer dan 99 procent van de kunststoffen wordt geproduceerd uit chemicaliën die zijn afgeleid van olie, aardgas en steenkool – bronnen die ontzettend vervuilend zijn. Ook hiervoor waarschuwt de VN: als er niets verandert, is de plasticindustrie in 2050 goed voor 20 procent van het totale olieverbruik in de wereld.
Verpakkingen
In Europa komt bijna 40 procent van het totale plasticafval van verpakkingen. De grootste boosdoeners zijn polyethyleentereftalaat (PET), oftewel de bekende petflessen, hoge dichtheid polyethyleen (HDPE), zoals shampooflessen, melkflessen en diepvrieszakjes, en polypropyleen (PP), waaronder chipszakjes. Volgens Utrechtse onderzoekers gooien we jaarlijks zo’n 512 miljoen kilo plasticverpakkingen weg. Dat komt neer op vier verpakkingen per persoon per dag.
Omgang met plastic
Daarnaast moet de manier waarop we omgaan met plasticafval veranderen, zegt de VN. Slechts negen procent van al het plasticafval wordt gerecycled. Twaalf procent wordt verbrand en de overige 79 procent eindigt op stortplaatsen of in de natuur. Uit onderzoek blijken vooral sigarettenfilters, die minuscule plasticvezels bevatten, het meest gevonden te worden in het milieu. Ook drinkflesjes, wegwerpzakjes en rietjes zorgen voor veel vervuiling.
De plastic soep
Plastic wat in de natuur belandt, stroomt vaak via rivieren richting de oceaan. Zo bevatten tien rivieren in Azië en Afrika, waaronder de Nijl, de Mekong en de Indus, negentig procent van de acht miljoen ton plastic dat jaarlijks in de oceaan terechtkomt. Een zeer klein deel van het plasticafval concentreert zich in een van de vijf zogenoemde gyres, die duizenden vierkante kilometers beslaan en ook wel de plastic soep genoemd worden. Twee liggen in de Atlantische Oceaan, twee in de Stille Oceaan en een in de Indische Oceaan. Maar volgens Utrechtse wetenschappers is dat maar het topje van de ijsberg: op 99 procent van het afval hebben we geen zicht, omdat het micro- en nanoplastics zijn geworden. Volgens het VN-rapport komen die kleine brokjes uiteindelijk in ons kraanwater of via voeding op ons bord. Maar volgens de VN is het tij nog te keren. Regeringen moeten meer actie ondernemen in de strijd tegen plasticvervuiling – met als grootste vervuilers de Verenigde Staten, India en China. Verschillende landen, waaronder veel Afrikaanse landen, hebben al belangrijke stappen gezet. Maar volgens de VN kunnen ook burgers hun steentje bijdragen, bijvoorbeeld door zo min mogelijk single-use plastic te gebruiken.
Hoe zit het in Nederland?
In Nederland komt 44 procent van het strandafval van de scheepvaart en de visserij en dertig procent van toeristen. Van de overige 26 procent is de herkomst onbekend. De Nederlandse regering heeft de afgelopen jaren maatregelen genomen, zoals het verbod op het gratis weggeven van plastictassen in 2016. Sinds 2021 zit ook op kleine plasticflesjes statiegeld. Maar ook op Europees niveau worden er maatregelen getroffen, zoals een richtlijn voor single-use plastic, met een verbod op de verkoop van bepaalde plasticwegwerpproducten. Toch moet er meer veranderen de komende tijd als we het doembeeld van de VN willen voorkomen.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Sophie Jongma
