Het is zeer waarschijnlijk dat de hoeveelheid microplastics in de oceanen, zeeën en havens over de hele wereld minimaal twee keer zo groot is als voorheen werd gedacht. Een nieuw onderzoek toont aan dat de vervuiling van de wereldoceanen door microplastics veel dramatischer blijkt te zijn dan eerder gedacht en geschat werd.

Microplastics
2 keer zoveel microplastics in oceanen dan gedacht | Foto: Pixabay

Nieuw onderzoek – de cijfers

Dit is ontdekt in een nieuwe studie, gepubliceerd in het tijdschrift Environmental Pollution, waarbij een nog fijnere versie van het fijnmazig net dat voor eerdere onderzoek gebruikt werd is ingezet om microplastics op te vangen.

Professor Pennie Lindeque, onderzoeker van de Plymouth Marine Laboratory in het Verenigd Koninkrijk, leidde het onderzoek. In het onderzoek werden netten met maaswijdtes gebruikt van 100 microns (100 microns = 0,1 mm), 333 microns en 500 microns. Er werden 2,5 keer zo veel deeltjes gevonden in het fijnste net dan in het 333 micron net wat normaal gesproken gebruikt wordt om microplastics te filteren en 10 keer zoveel deeltjes als in het 500 micron net. De deeltjes waren grotendeels vezels van textielen zoals touwen, netten en kleding.

Onderzoekers zeefden de kustwateren van zowel het Verenigd Koninkrijk als de Verenigde Staten en vonden beduidend meer deeltjes met netten met een maaswijdte van 100 microns. De globale schattingen van microplastics aan de oppervlakte van het water zijn daarmee gestegen van tussen de 5 en 50 biljoen deeltjes naar tussen de 12 biljoen en 125 biljoen deeltjes. En zelfs deze schatting kan te laag zijn, er kunnen namelijk nog kleinere microplastic deeltjes in de oceanen en zeeën rondzwerven die niet door de 100 micron visnetten gevangen kunnen worden.

Lindeque voegde hier nog het volgende aan toe:

“Gebruikmakend van een extrapolatie, zijn we van mening dat de microplasticsdichtheid meer dan 3.700 deeltjes per kubieke meter kan zijn, wat veel meer is dan de hoeveelheid zoöplankton per kubieke meter. Deze microscopische dieren zijn één van de meest overvloedige diersoorten op aarde.”

Plastic
Plastic valt uiteen in kleinere deeltjes | Foto: Plastic Soup Foundation

Invloed rondom de oceanen

De vraag is natuurlijk, wat heeft het voor invloed op het biosysteem als er minuscule plastic deeltjes drijven in de oceaan? Om daar een passend antwoord op te geven moeten we iets dieper kijken naar hoe de voedselketen precies is opgesteld in de oceanen en zeeën wereldwijd. Hieronder een diagram van de voedselketen van zeedieren om dit iets duidelijker te maken. De oorsprong van elke pijl is het dier dat voedsel is van het dier waar de pijl eindigt.

Foto: Vlaams Instituut voor de Zee – De Vleet

Het punt in deze voedselketen waar microplastics een probleem vormen begint bij zoöplankton, wat een verzamelnaam is voor dieren die niet tegen de stroming kunnen inzwemmen. Dit zijn voornamelijk minuscule dieren (zoals de roeipootkreeftjes, van 0,5 mm tot 5 mm, die driekwart van alle zoöplankton in de Noordzee uitmaken), al behoren kwallen ook tot deze categorie. Om de roeipootkreeftjes als voorbeeld te nemen, dit dier is één van de vele soorten zoöplankton en naar schatting zijn er 1 biljoen roeipootkreeftjes in alle oceanen en zeeën in de wereld. Uit het nieuwe onderzoek is gebleken dat er in sommige wateren meer microplastic deeltjes zijn dan zoöplankton.

De microplasticdeeltjes zijn ongeveer dezelfde grootte als het voedsel van zoöplankton en komt via het zoöplankton terecht in de voedselketen van zeedieren. Het is ook mogelijk dat plastic wordt opgegeten door vissen en zeezoogdieren wanneer zij hun voedsel proberen op te eten, wanneer dan door de grote dichtheid van microplastics in sommige gebieden de deeltjes ook worden opgenomen.

Zoöplankton, tezamen met de plantaardige variant fytoplankton, vormen een belangrijke basis voor de voedselketen in de oceanen, ze dienen als voedsel voor de kleinste vissen tot de grootste walvissen. Echter, ze zijn meer dan alleen de grootste voedselbron voor al het leven in de zee. Zo zorgt fytoplankton voor 70% van de zuurstof op aarde en zorgen de verschillende plankton soorten samen ervoor dat de aarde afkoelt. Het is onlangs ontdekt dat boven oceanen met grote hoeveelheden geconcentreerde planktongroepen een grotere hoeveelheid wolken tot stand komt dan in wateren zonder plankton. De grotere hoeveelheid wolken helpt weer om de aarde af te koelen. Het is dus belangrijk dat plankton gezond blijft, niet alleen voor het leven in de zee, maar ook voor onze levens.

Invloed buiten de oceanen

Een ander, nieuw onderzoek laat zien hoe microplastics ook de voedselketen rondom rivieren binnen is gedrongen, waarbij de onderzochte vogels (waterspreeuwen) die als voeding waterinsecten hebben zo’n 200 plastic deeltjes consumeren per dag. Deze deeltjes waren voornamelijk vezels, en een kwart van deze deeltjes waren groter dan 500 microns. Zij voedden deze deeltjes dan vervolgens ook weer aan hun kuikens. Uit het onderzoek bleek dat ongeveer de helft van de waterinsecten microplastic deeltjes in zich hadden.

De onderzoeksleider, Professor Steve Ormerod van Cardiff University, zei hierover:

“In de bijna 40 jaar dat we deze rivieren en waterspreeuwen onderzoeken had ik nooit gedacht dat onze onderzoeksresultaten ooit zouden aantonen dat deze spectaculaire vogels in gevaar zouden komen door de inname van plastic. Het is een aanduiding van hoe het vervuilingsprobleem ons beslopen heeft.“

Microplastics hebben inmiddels de gehele planeet vervuild, van de Arctische sneeuw en berg bodems tot vele rivieren en de diepste oceanen. Het wordt ook geconsumeerd en ingeademd door mensen en wat voor gevolgen dit heeft voor onze gezondheid is tot dusver niet bekend. Wat wel bekend is, is dat de plasticvervuiling de vruchtbaarheid, groei en overleving van zeedieren schaadt.

Microplastics gevonden in Antarctisch zee-ijs: mogelijk grote impact via voedselketen

Oorzaak en gevolg

De oorzaak van de hoeveelheid plastic op aarde is eenvoudig, het is een ontzettend handig materiaal en we gebruiken het voor van alles. Sinds het in de jaren vijftig van de vorige eeuw in massaproductie is gegaan, hebben we 6,3 miljard ton (6,300.000.000.000 kg!) plastic verbruikt. Hiervan is 600 miljoen ton gerecycled. De rest is of in stortplaatsen of in de natuur terechtgekomen.

Onderzoek dat afgelopen maand is gepubliceerd liet zien dat microplastics in grotere hoeveelheden dan ooit tevoren zich op de bodem van de oceaan bevinden. Het onderzoek gaf ook aan dat honderdduizenden tonnen aan microplastics jaarlijks op de kust terechtkomen door de wind en het getij.

Onze redacteur Roy Geers was vorig jaar op rondreis door Vietnam, waarbij hij langs het vissersdorpje Mui Ne kwam. Toen hij googlede op ‘Mui Ne’ kwamen verschillende foto’s tevoorschijn, met prachtige, witte stranden, schone wateren. Paradijs op aarde. De afbeelding hieronder is de eerste afbeelding die Google laat zien. De tweede afbeelding is één van de foto’s die hij had gemaakt toen hij er was. Dit was vrijwel de gehele kustlijn zo, behalve bij de stranden voor 5 sterren resorts.

Foto: Agonda.com
microplastics
Foto: Roy Geers

Oplossingsgerichte initiatieven

Er zijn de laatste jaren al vele initiatieven geweest om het plasticprobleem tegen te gaan. Van kleine zaken zoals het weghalen van gratis plastic tassen in supermarkten en winkels tot grotere zaken zoals ‘The Ocean Cleanup’, opgericht door de Nederlandse Boyan Slat. De initiatieven verschillen in aanpak, schaal en effectiviteit. De hierboven beschreven initiatieven zijn reactief, en waar de maatregel vanuit de overheid meer een pleister op een open wond is, is het project van Boyan Slat een stuk effectiever.

Het is echter ook belangrijk om het probleem bij de wortels aan te pakken en op een proactieve manier het gebruik van plastic verminderen en/of vervangen. Het probleem van ons plastic gebruik is namelijk dat we het niet alleen voor langdurige producten gebruiken, maar ook voor producten die maar een paar dagen/weken worden gebruikt. Sinds het erg lang duurt voordat plastic producten afbreken en er specifieke eisen aan vast hangen (bijvoorbeeld oxidatie), is het noodzakelijk om de toepassing van plastic in de producten die we gebruiken aan te passen.

Er zijn vele verschillende alternatieven die de laatste jaren uitgevonden zijn en sommige daarvan worden al voor een gedeelte toegepast. Het is echter zo dat sommige van deze alternatieven niet beter zijn dan plastic en alleen afbreekbaar zijn in ideale omstandigheden. Een voorbeeld daarvan is biologisch afbreekbare plastic tassen, wat in de meeste gevallen alleen in een stortplaats afbreekt en vaak ook niet kan afbreken in combinatie met andere plastic soorten. Een beter alternatief zou zijn composteerbare vuilniszakken, welke gewoon thuis in de achtertuin afgebroken kunnen worden. Een goed alternatief voor plastic producten in de supermarkt is MarinaTex, een bioplastic gemaakt van rode algen en organisch afval van de visserij. Dit is zowel eetbaar door mensen en vissen als dat het snel en overal afbreekbaar is.

Puntje bij paaltje kan er natuurlijk van alles gedaan worden om de verspreiding van plastic en daardoor dus ook microplastics tegen te gaan, maar achteraan de streep zijn wij met zijn allen verantwoordelijk. Manieren om de plasticvervuiling te verminderen zijn door een oude plastic tas mee te nemen voor die trip naar de supermarkt, of nog beter, koop een boodschappentas van verantwoorde materialen. Probeer te minderen in plastic gebruik en als het niet anders kan, hergebruik plastic. Gooi uw afval netjes weg en als u wat tegenkomt op straat, raap het op en stop het in een afvalbak. Doneer aan initatieven en stichtingen die het milieu beschermen. Als we allemaal ons best doen, kunnen zowel wij als onze kinderen genieten van de natuur die er nog is.

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Roy Geers